Szkolny dzwonek

System szkolny w każdym państwie odgrywa ważną rolę dla przyszłości i właściwego funkcjonowania społeczności zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz danego kraju. Jak wygląda system szkolny w Meksyku? Jak kształcone są meksykańskie dzieci? A także o nowych wyzwaniach i niebezpieczeństwach szkolnictwa w Stanach Zjednoczonych Meksyku.

Szkolna drabinka, szkolne schody

Schemat systemu edukacji w Meksyku (el Sistema Educativo Nacional) przypomina powszechnie znane, również w Europie, systemy, w których wyróżnić można nauczanie podstawowe (Basica), szkoły średnie (Media Superior) oraz wyższe uczelnie (Superior). Oczywiście, poszczególne szkoły na wszystkich tych szczeblach różnią się między sobą poziomem nauczania. Są szkoły prywatne, bardziej lub mniej prestiżowe uniwersytety, itp. Jak praktycznie w większości państw na całym świecie.

Najmłodsze dzieci uczęszczają do przedszkoli (Prescolar). Nieco starsze rozpoczynają swoją edukację w szkole podstawowej (Primaria), następnie kontynuują ją w odpowiedniku gimnazjum (Secundaria). Te etapy nauki są elementarne i obowiązkowe. Koniec tego etapu jest ważnym czasem dla młodzieży, gdyż muszą podjąć decyzję o kształcie dalszej drogi swojego życia. Uwarunkowane to jest ich predyspozycjami i talentem do danego kierunku kształcenia, ogólnym ukonkretyzowaniem kierunku swojej drogi zawodowej, a także (często: niestety) możliwościami ekonomicznymi rodziny. Dlatego spora część po prostu podejmuje się fizycznej pracy w różnych zawodach, po uprzednim praktycznym przygotowaniu, w konkretnym miejscu swojej przyszłej pracy (Capatication para el Trabajo). Szkoły średnie dzielą się na kilka typów: techniczne (Tecnologo), licea (Bachillerato General – zwane powszechnie Prepas), liceum techniczne (Bachillerato Tecnologico), zawodowo - techniczne (Profesional Tecnico). Ukończenie tych szkół daje absolwentom ewentualny wstęp na poziom edukacji wyższej, do szkół wyższych i uniwersytetów, w których nauka kończy się zdobyciem licencjatury (Licenciatura). Niektórzy mogą podążać dalej w swojej edukacji, do osiągnięcia określonej specjalizacji (Especializacion) czy magisterium (Maestria). Najwyższym szczeblem w drabinie naukowej jest doktorat (Doctorado).

Ze szkolnego pamiętnika

Mieszkając w Campeche nauczałem jęz. włoskiego zarówno w gimnazjum (Instituto Mendoza), jak i w liceum (Fray Angelico). Miałem możliwość poznać nieco zasady działania szkół od wewnątrz. Problemy uczniów oraz ich rodzin. Wykazujący talent do nauki oraz pracowici uczniowie mogą liczyć na stypendium. Wiele szkół posiada przed wejściem ochroniarzy, czy może lepiej rzec: portierów, którzy choć w minimalny sposób zapewniają bezpieczeństwo uczniom. Teraz poznaję nieco szkolnictwo wyższe, będąc profesorem w diecezjalnym seminarium w Cuernavaca, które podlega pod Uniwersytet Sapienza. Jest to inna praca, już z dojrzałymi osobami, którzy mają motywację i chęć do nauki.  

Szkoła meksykańska charakteryzuje się oficjalnymi celebracjami świąt narodowych, jak Dzień Flagi, czy Dni Niepodległości. Urządza się szkolne przedstawienia i akademie związane z tematyką święta i mające wymiar edukacyjny, ale też utwierdzający tożsamość narodową przyszłych pełnoprawnych obywateli kraju. I chociaż Meksyk jest konstytucyjnie ustanowionym państwem laickim, bez konkordatu (statystycznie ok. 80% Meksykanów deklaruje się katolikami), to znajdują się w szkołach pewne akcenty religijne, np. obchodzi się święto MB z Guadalupe, Dzień Zmarłych czy Narodzenie Pańskie. Z prostej przyczyny: bo kultura i tożsamość narodowa wiąże się od wieków z religią. Należy wspomnieć, że w Meksyku istnieją także szkoły średnie i wyższe prowadzone przez diecezje lub zgromadzenia zakonne. 

Aktualne problemy

Dokładnie w tym czasie, na progu roku szkolnego 2023/2024, pojawiły się silne kontrowersje związane z nowym systemem edukacji, który pragnie wprowadzić obecny prezydent Lopez Obrador. Uzasadnione zastrzeżenia do programu, jak i nowych podręczników dla szkół podnoszą nauczyciele (wielu milczy, z realnej groźby utraty pracy), zaniepokojeni rodzice oraz Kościół, który stoi na straży wolności dobra nie tylko chrześcijan, ale narodu. Przygotowane (i, co dziwne, rozprowadzane za darmo) książki do nauki mają wiele zakłamań historycznych, błędów, narzucona w nich jest zgodna z widzeniem politycznym rządu linia interpretacji rzeczywistości społecznej. Wizja społeczna wyraźnie promuje ideologię komunizmu. Nauczyciele i rodzice zobligowani są korzystać tylko z tych podręczników i wpajać je młodemu pokoleniu. Metodolodzy i eksperci naliczyli kilkadziesiąt poważnych, merytorycznych błędów w tych podręcznikach. Wszystko to dąży również do utworzenia z Meksyku państwo totalnie ateistycznego, którego nową religią stanie się komunizm. W historii znane są takie działania (także w Polsce...). Zawsze kończyły się porażką. Ale także i cierpieniem wielu ludzi, walczących o prawdę. Również cierpieniem ludzi nieświadomych i poddanych manipulacji, którzy z czasem doświadczali całkowitego braku wolności osobistej. Jest to działanie programowe, które cechuje systemy totalitarne.

Oczyma przejętego nauczyciela

A oto fragment wypowiedzi przesłanej mi przez jedną z wysoko postawionych w systemie edukacji nauczycielek (której nazwiska ze względów jej bezpieczeństwa nie podam): „Edukacja w Meksyku dąży do zmian w kierunku socjalizmu. Zasadniczym problemem są w tej chwili podręcznik. Nauczyciele muszą uczyć dzieci wg programu, które ma je uczynić ateistami. Są strony dla nauki w 6 klasie, które mówią które krytykują nawet rzeczywistość Guadalupe. Książki mają radykalnie zmienić myślenie dzieci, w odniesieniu do wartości kulturowych i rodziny. Rodzice dzieci są zobligowani do wyjaśniania na ich podstawie tematów politycznych (!). Książki są przeciwko kapitalizmowi, wolności religijnej i ekonomicznej. To wywołuje już teraz wiele nieporozumień w rodzinie szkole, między nauczycielami, uczniami. Wszyscy są zmuszani zunifikować swoje myślenia na rzecz komunizmu. Nauczyciele mają podkreślać w nauczaniu tematy socjalne, kosztem innych zagadnień (np. nauki hiszpańskiego, literatury czy kultury). Dzieci mają być uczone buntu przeciw religii, Kościołowi, feminizmu, LGBT, tematu dyskryminacji a nie tradycji i kultury swojego narodu. W konsekwencji takie działanie prowadzi do rozbicia integracji rodziny, która ma także zostać zideologizowana. To ma stworzyć nienawiść, podziały, zawiść i i bunt”.

Radosny taniec czy marsz żałobny?

Dzieci są przyszłością każdego narodu. Dlatego tak ważna jest ich właściwa edukacja, zarówno w rodzinie, jak i w szkole. Od niej bowiem zależy kształt przyszłości państwa. Pośród tego zamieszania w szkolnictwie najbardziej cierpią dzieci, które są niewinne i czyste. Jak śnieżnobiała, nie zapisana jeszcze stronica księgi ich życia, którą będą stopniowo zapisywać same. Właściwa edukacja pozwoli im dobrze napisać ich jedyną historię istnienia. Wpajając im na siłę określoną hierarchię wartości czyni się im krzywdę i pozbawia prawdy oraz wolności. Najmłodsze są nie świadome tego, co dzieje się wokół. To wszystko ma wyraźne znamiona mechanizmu, który papież Franciszek nazwał kiedyś „nowym kolonializmem ideologicznym”.

A dobrze wiadomo, że „czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci”..

.

Pochwyceni w sieć Oxxo

Polska posiada swoje „Żabki”, a Meksyk... swoje Oxxo. O najpopularniejszej sieci sklepów można pisać wiele. Kiedy znajdziesz się na ziemi meksykańskiej, natkniesz się na nie nie jeden raz.

Sklepy i sklepiki

Meksyk kojarzony jest z reguły z niewielkimi, wciśniętymi w wąskie uliczki sklepikami. I słusznie. Takie, niekiedy tak małe powierzchniowo, że trudno tam wejść nawet jednej osobie, rodzinne interesy są bardzo popularne. Są miejscem wytężonej pracy i źródłem podstawowego utrzymania. Czynne prawie całą dobę. Wiele z nich do wczesnych godzin nocnych. Wiele posiada na całym froncie grube, metalowe kraty. Jedynie malutka przestrzeń pozostaje sprzedawcy, ażeby wydać zakupiony towar. Warzywa, owoce, podstawowe produkty żywieniowe i nieco najpotrzebniejszej chemii. I obowiązkowo mnóstwo różnego rodzaju przekąsek, tzw. botanas: chipsów, orzeszków, batoników, słodyczy, itp. nigdzie na świecie nie widziałem tylu rodzajów chipsów, co tutaj! Duże i małe, trójkątne, kwadratowe i owalne. Solone, ale także często z dodatkami ostrych papryczek. Najróżniejsze smaki. Wchodząc do takiego sklepiku przynajmniej jakaś jego część wypełniona jest przez chipsy. No, i obowiązkowo, Coca-cola. Królowa tutejszych napojów.

Wkraczają poważni gracze

Lokalne sklepiki wypierane są sukcesywnie z rynku. Do Meksyku dotarł także kapitalizm. Na pewno nieprędko sklepiki znikną, ale starsi Meksykanie wspominali, że powoli jest ich coraz mniej. W większych miastach pobudowano wypełnione wszelkimi produktami, łącznie ze skuterkami, rowerami, telewizorami a skończywszy na gumie do żucia, supermarkety (Walmarkt, Chedraui, Sam's, Cosco, Soriana, Bodega Aurrera i inne)

Odwiedzający Meksyk (choćby na krótko) na pewno nie jeden raz spotkają się z wszechobecnymi sklepami sieci OXXO. Specyficzne logo wyobrażające wózek sklepowy wpisało się w krajobraz meksykański na stałe. Nazwę można czytać od prawej do lewej strony albo odwrotnie. Bez wątpienia to najbardziej popularna sieć sklepów w całym kraju. Powinny nazywać się „Mrówka”, bo ich liczebność naprawdę jest spora. Meksyk to wielkie mrowisko tych mrówek. Nie dotarły jedynie do dziewiczych terenów indiańskich terenów Majów na Jukatanie. W stanie Morelos też bywają miasteczka (pueblitos), gdzie ich nie ma, ale są to naprawdę dzikie tereny, ukryte w górach i daleko od tras. Bo rzecz jasna, przy autostradach i jezdniach, ich nie brakuje. Wpisują się w architekturę pięćdziesięciu najbardziej cenionych dla turystów, urokliwych miast (tzw. Pueblos Magicos) na terenie całego Meksyku.

Oxxo - początek.

Pierwszy sklep Oxxo powstał w 1978 r. w Monterrey, na północy Meksyku. Rozpoczęła się ekspansja tej marki do innych północnych terenów: Chihuahua, Sonora i Baja California. W tym czasie sklepy te przynależały do browaru Cervecería Cuauhtémoc. Sprzedawano w nich, oczywiście piwo, ale też botanas i papierosy, czyli to, co nie jest niezbędne do życia, ale z czego wielu chętnie i regularnie korzysta.

Sieć sklepów działa na zasadzie wynajmu, swego rodzaju komisu powstałego na zasadzie umowy kupieckiej. Prowadzenia sklepów mogą się podjąć już 3 osoby. 54% sprzedawców w nich to kobiety. Nie można zakupić sklepu Oxxo. Posiadają one swój ustalony system działania, rodzaj towarów, branżę oraz zakres działalności. Popularność sieci przyczyniła się do jej wejścia na arenę międzynarodową. W 2009 r. otwarto w Kolumbii pięćdziesiąt pierwszych sklepów Oxxo. Pierwsze sklepy sieci znajdują się już w Chile. Szacuje się, że w samym tylko Meksyku funkcjonuje aż 17 400 sklepów Oxxo! Pewnie w ramach reklamy, ze stron sieci krzyczy hasło, że codziennie otwierane są trzy nowe sklepy. Uważam, że to trochę przesadzone, ale faktem jest, że wiele nowych wyrasta jak grzyby po deszczu. W obrębie kilometra mam obok mojego miejsca zamieszkania aż 3 sklepy Oxxo!

Kilka lat temu dotarła także do Stanów Zjednoczonych, zwłaszcza na tereny przygraniczne, głównie stanu Texas, przy miastach Piedras Negras, Coahuila, Loredo, Tamaulipas. Jak informują włodarze, celem firmy jest otwarcie na tym terenie w ciągu dziesięciu lat 900 nowych sklepów. Oxxo to siódma największa sieć sklepowa w całej Ameryce Łacińskiej.

Według badań Interbrand, spółka sieciowych sklepów wielobranżowych Oxxo jest trzecią w rankingu najcenniejszą spółką na rynku meksykańskim, o wartości 43,877 mln pesos.

Tutaj załatwisz wszystko!

Zakres usług w sklepach Oxxo jest naprawdę spory i pożyteczny także w kwestii świadczenia usług społecznych. Nabyć tutaj można karty podarunkowe do serwisów Google Play, iTunes, Xbox, Netflix, Spotify, Nintendo, Facebook, PlayStation, YouTube, itp. Spośród 2,5 tys. produktów można tutaj zakupić np. komórki. W sklepie można nie tylko doładować telefon, ale także opłacić rachunki za prąd, wodę, telewizję, opłacić mandaty, kupić bilety do kina czy na koncert. Można także nadawać przekazy pieniężne. W sumie zakres tych usług jest bardzo szeroki i często korzystany przez mieszkańców Meksyku. A mieszkańcy stolicy mogą w Oxxo opłacić dodatkowo akty urodzenia czy też małżeństwa (oczywiście, są to akty cywilne, bo Oxxo nie posiada z Kościołem żadnych koligacji; niektórzy – co nie jest potwierdzone – sugerują, że właścicielami sieci jest sekta Świadków Jehowy). Można by rzec: „Tutaj załatwisz wszystko!”/. No, prawie... Niestety, nie załatwisz swoich potrzeb w ubikacji, bo ich po prostu nie ma w Oxxo.

A może hot-doga?

W wielu sklepach można spożyć posiłek, i to całkiem zróżnicowany: tacos, tortas, burritos, quesadillas, chilaquiles, molletes oraz inne potrawy przyrządzane na miejscu. Hot-dog o zimnej nieco, skandynawskiej nazwie El Vikingo jest najlepiej sprzedającym się hot-dogiem w kraju (oczywiście, nie licząc przyulicznych stoisk, gdzie nie sposób zweryfikować liczby sprzedawanych bułek z parówką środku). A popić można dość dobrą kawą (próbowałem!) marki Andatti, zbieraną na wysokich zboczach gór Ciapas, Oaxaca i Veracruz. I chociaż nazwa jest typowo włoska, to kawa w 100% meksykańska i wdrożona została na rynek w 2005 r. jako marka przynależąca właśnie do Oxxo. Zresztą, aż 97% sprzedawanego towaru pochodzi z Meksyku. Sygnuje aż 25 swoich własnych produktów. Oprócz jedzonka dla ludzi, znajdą się też mniejsze lub większe worki z jedzeniem dla psów i kotów.

Post Scriptum

Osobiście, sporadycznie, robię w Oxxo niewielkie zakupy. Zwłaszcza, kiedy nagle czegoś zabraknie, a akurat jest potrzebne. Bywa i tak... Sklepy są otwarte niekiedy również w nocy, albo czynne do późna. W nocy bowiem nikt się nigdzie nie wybiera. Realna groźba nie tylko okradzenia, ale i utraty życia zatrzymuje wszystkich w domach.

I chociaż posiadam kartę sieci, nie zachęca mnie ona do kumulacji punktów (za każde wydane 5 peso – 1 pkt) które można potem wymienić na jakiś rabat albo gadżet. Zazwyczaj produkty żywieniowe kupuję w lokalnych sklepikach, nie tylko dlatego, że są świeże, ale też aby wspomóc prowadzące te miejsca rodziny. No, i klimat w nich jest niepowtarzalny. Zawsze jest okazja porozmawiania i pożartowania. Co rodzina, to rodzina. Poza siecią, ekonomią i reklamą.